ผู้เยี่ยมเยือนแวร์ซาย พ.ศ.2225 - พ.ศ.2332

เนื่องด้วยพิพิธภัณฑ์ Metropolitan Museum of Art ในนครนิวยอร์ค ได้จัดแสดงนิทรรศการ Visitors to Versailles 1682 - 1789 (ผู้เยี่ยมเยือนแวร์ซาย พ.ศ.2225 - พ.ศ.2332) ระหว่างวันที่ 16 เมษายน ถึง 29 กรกฏาคม พ.ศ.2561

หอศิลป Metropolitan 

ในนิทรรศการนี้ได้มีพื้นที่ส่วนหนึ่งจัดแสดงนำเสนอการมาเยือนของคณะราชฑูตไทยสมัยสมเด็จพระนารายณ์ที่นำคณะฯ โดยเจ้าพระยาโกษาปาน

นิทรรศการ Visitor to Versailles 1682-1789

พื้นที่จัดแสดงส่วนของคณะราชฑูตแห่งสยาม มีสิ่งที่นำมาแสดงคือ

พื้นที่ส่วนเกี่ยวกับคณะราชฑูตสยาม

• ประติมากรรม พระเจ้าหลุยส์ที่สิบสี่ กับคณะฑูตนานาประเทศ

• ภาพสีน้ำมันคณะทูตสยาม

• บุษบกอัญเชิญพระราชสาส์น

• หมวกลอมพอก และกล่องใส่หมวก เป็นสิ่งที่หาดูได้ยากในประเทศไทย

• เหรียญที่ระลึกเมื่อครั้งคณะทูตสยามเยือนฝรั่งเศส

• ปืนใหญ่(หุ้ม)เงิน

สำหรับบทความนี้จะพูดคุยถึงปืนใหญ่เงิน (Silver cannon) กระบอกที่นำมาแสดงในงานนิทรรศการ เนื่องจากปืนใหญ่กระบอกนี้มีความสำคัญและมีบทบาทในเหตุการณ์การปฏิวัติฝรั่งเศสด้วย โดยคิดว่าคนไทยส่วนใหญ่คงคาดคิดไม่ถึงในเรื่องราวที่จะนำเสนอต่อไปนี้

ปืนใหญ่เงินนี้มีสองกระบอกเป็นของขวัญที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชได้มอบให้กับเจ้ากรุงฝรั่งเศสพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 เพื่อเจริญสัมพันธไมตรี

• เป็นปืนใหญ่ขนาด 12 ปอนด์ ในสมัยนั้นการแบ่งปืนใหญ่ไม่ใช่แบ่งตามน้ำหนักปืน แต่แบ่งโดยใช้น้ำหนักของกระสุนลูกปืนใหญ่
• ตัวปืนใหญ่หุ้มด้วยเงิน 
• รถฐานปืนก็หุ้มด้วยเงิน 

เจ้าพระยาโกษาปานได้ถวายของขวัญต่อพระเจ้าหลุยส์ที่สิบสี่เมื่อวันที่ 1 กันยายน พ.ศ.2229 โดยเจ้ากรุงฝรั่งเศสก็นำไปเก็บไว้ในท้องพระคลังรวมกับของขวัญที่ประเทศต่างๆ ส่งมาถวาย

ต่อมาเกิดการปฏิวัติฝรั่งเศส วันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ.2332 ซึ่งเป็นระยะเวลาห่างล่วงเลยมาถึง 103 ปี
ปืนใหญ่เงินทั้งสองกระบอกนี้ได้มีส่วนร่วมในการปฏิวัติครั้งนี้ด้วย โดยปืนใหญ่เงินได้ถูกนำไปใช้ยิงถล่มคุกบัสตีย์

การโจมตีคุก Bastille

ตอนที่พวกปฏิวัติบุกเข้าไปในท้องพระคลัง ย่อมมีข้าวของรวมทั้งอาวุธมากมายที่ประเทศต่างๆ ส่งมาถวายต่อเจ้ากรุงฝรั่งเศส ทำไมถึงนำแค่ปืนใหญ่สองกระบอกนี้ออกมาใช้

คำอธิบายก็คงเป็นเพราะอาวุธที่ถูกเก็บมาเป็นร้อยปีต้องมีการเสื่อมสภาพ และผู้ที่บุกเข้าในท้องพระคลังต้องมีผู้ที่มีความรู้เกี่ยวกับอาวุธอยู่ด้วย เพราะต้องแยกแยะว่าอาวุธใดที่เสื่อมสภาพไม่สามารถใช้การได้ กับอาวุธใดที่ยังสามารถนำใช้งานได้

ข้อมูลเล่าว่าระหว่างทางที่นำปืนใหญ่เงินไปใช้ที่คุกบัสตีย์ ประชาชนต่างโห่ร้องด้วยความดีใจด้วยความตื่นตาตื่นใจ อาจเป็นเพราะแผ่นเงินที่ติดบนปืนใหญ่ทำให้เกิดแสงสะท้อนเปล่งประกาย

ปืนใหญ่เงิน Silver cannon

การที่ปืนใหญ่เงินแห่งสยามยังสามารถใช้งานได้แม้กาลเวลาจะล่วงเลยมาถึงร้อยกว่าปี เป็นการแสดงถึงความสามารถในการหล่อปืนใหญ่ของชาวสยามในอดีต

ภายหลังจากการปฏิวัติฝรั่งเศสปืนใหญ่เงินทั้งสองกระบอกก็ได้เลือนหายไปจากความทรงจำ จนกระทั่งปืนใหญ่กระบอกหนึ่งได้ปรากฏตัวในพิพิธภัณฑ์ในประเทศอังกฤษ ด้วยความที่รูปลักษณะของปืนใหญ่แตกต่างไปจากปืนใหญ่อื่นๆ จึงทำให้สัณนิษฐานว่ามันคือปืนใหญ่เงินแห่งสยามที่ถูกนำไปใช้ในการปฏิวัติฝรั่งเศส

ลองไปชมรอบๆ ปืนใหญ่เงินกระบอกนี้กันเนื่องจากข้อมูลในอินเตอร์เน็ตกล่าวว่าแผ่นเงินหุ้มปืนใหญ่ถูกลอกขโมยออกไปในระหว่างก่อการปฏิวัติ

ปืนใหญ่เงินกระบอกนี้ข้ามน้ำข้ามทะเลจากฝรั่งเศสไปยังประเทศอังกฤษได้อย่างไร ก็ไม่มีข้อมูลและไม่มีใครรู้ แต่ปืนกระบอกนี้ก็นับว่าเป็นความภาคภูมิใจในความสามารถของคนไทยในอดีตที่สามารถสร้างอาวุธที่มีความคงทน แม้ผ่านกาลเวลาเป็นร้อยปีแต่ก็ยังใช้การได้

สำหรับคนไทยในนครนิวยอร์คนับเป็นโอกาสอันดีที่จะได้ไปตามรอยคณะราชฑูตสยามของเจ้าพระยาโกษาปาน และชื่นชมความงดงามของบุษบกฯ หมวกลอมพอก และปืนใหญ่เงิน นิทรรศการเปิดแสดงจนถึงวันที่ 29 July 2018 ที่หอศิลป Metropolitan museum of Art ในแมนฮัตตัน