อายุลำกล้องปืนใหญ่รถถัง

บทความแรกและบทความเดียวแห่งปีพ.ศ. 2568 รวมทั้งฉลองเว็บไซต์ MPN ยอดวิวทะลุหลักล้าน

สิ่งที่เป็นที่กล่าวถึงในวงการทหารออนไลน์ของไทยกันมากในช่วงสิ้นปีนี้คงไม่พ้นคือ การระเบิดแตกของลำกล้องปืนใหญ่รถถัง VT-4 ที่ไทยซื้อมาจากประเทศจีน

วันนี้จึงเป็นการนำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับ อายุใช้งานของปืนใหญ่รถถัง

ปืนรถถังขนาด 130มม.

อายุการใช้งานของลำกล้องปืนใหญ่รถถัง

ในโลกของยานเกราะ "ปืนใหญ่" เปรียบเสมือนหัวใจของรถถัง แต่ทุกครั้งที่มีการเหนี่ยวไก ลำกล้องปืนจะต้องเผชิญกับแรงดันมหาศาลและความร้อนที่สูงผิดปกติ ซึ่งนำไปสู่การสึกหรอตามกาลเวลา สิ่งที่กำหนดว่าปืนกระบอกหนึ่งจะใช้งานได้นานแค่ไหนนั้น ไม่ได้นับเพียงแค่จำนวนนัดที่ยิง แต่เราวัดกันด้วยหน่วยที่เรียกว่า Effective Full Charge (EFC) ***จำคำย่อนี้ไว้นะครับ เพราะต่อไปจะใช้คำนี้***

1. ทำความรู้จักกับ EFC: "มาตรวัด" ของลำกล้องปืน

EFC (Equivalent Full Charge) คือค่ามาตรฐานที่ใช้คำนวณการสึกหรอ โดยกระสุนแต่ละประเภทจะสร้างภาระให้ลำกล้องไม่เท่ากัน:

กระสุนฝึกซ้อม: อาจนับเป็นเศษเสี้ยวของ 1 EFC (สึกหรอน้อย)

กระสุนเจาะเกราะพลังงานจลน์ (APFSDS): มักนับเป็น 1 EFC หรือมากกว่า (สึกหรอสูง) เนื่องจากใช้ดินขับปริมาณมากเพื่อให้ได้ความเร็วต้นที่สูงมาก

    2. การแบ่งประเภทและอายุการใช้งานเฉลี่ย

ในปัจจุบัน ปืนใหญ่รถถังหลัก (MBT) แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ตามลักษณะภายในลำกล้อง ซึ่งมีผลต่ออายุการใช้งานอย่างชัดเจน:

• ลำกล้องเรียบ (Smoothbore) – มาตรฐานรถถังสมัยใหม่

เป็นที่นิยมที่สุดในปัจจุบัน (เช่น Abrams, Leopard 2, T-90) เพราะรองรับกระสุนความเร็วสูงได้ดีและการสึกหรอน้อยกว่าแบบมีเกลียว

    ปืนใหญ่ขนาด 120 มม. รุ่น M256  (ของรถถัง M1 Abrams): 1,500 EFC

    ปืนใหญ่ขนาด 120 มม. รุ่น Rh-120 (ของรถถัง Leopard 2): 1,500 EFC

    ปืนใหญ่ขนาด 125 มม. ซีรี่ย์ 2A46 (ของรถถังตระกูล T-72/80/90): 800 – 1,200 EFC(ขึ้นอยู่กับรุ่น)

• B. ลำกล้องเกลียว (Rifled) – เน้นความแม่นยำในระยะไกล

ปัจจุบันเหลือเพียงไม่กี่ประเทศที่ใช้ (เช่น อังกฤษ) ข้อเสียหลักคือเกลียวในลำกล้องจะสึกหรอได้ง่ายเมื่อเจอกับความร้อนและแรงดันสูง
    ปืนใหญ่ขนาด 120 มม. รุ่นL30 120 มม. (Challenger 2): 400 EFC(สึกหรอเร็วกว่าแบบเรียบเกือบ 3-4 เท่า)

เกลียวภายในลำกล้องปืนขนาด 105มม.

สรุปตารางเปรียบเทียบอายุการใช้งานเฉลี่ย (EFC)

รุ่นปืนใหญ่              ประเทศ/รถถังที่ใช้     ประเภท            อายุการใช้งานเฉลี่ย (EFC)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------

M256 (120mm)      สหรัฐฯ (M1 Abrams)    ลำกล้องเรียบ        1,500 นัด

Rh-120 (120mm)    เยอรมนี (Leopard 2)    ลำกล้องเรียบ        1,500 นัด

2A46M (125mm)    รัสเซีย (T-72/T-90)      ลำกล้องเรียบ        800 - 1,200 นัด

L30 (120mm)        อังกฤษ (Challenger 2)  ลำกล้องเกลียว      400 นัด

จากนี้จะเป็นการวิเคราะห์ข้อมูลปืนใหญ่ลำกล้องเรียบ 125 มม. (ตระกูล 2A46) อันเป็นตระกูลเดียวกันกับที่จีนนำมาสร้างเป็นปืน ZPT-98A ติดตั้งบนรถถัง VT-4

ปืนรถถัง 2A46

ปืนใหญ่ซีรีย์ 2A46 ของโซเวียต/รัสเซีย เป็นปืนที่มียอดผลิตสูงที่สุดรุ่นหนึ่งของโลก มีชื่อเรียกหลายชื่อรวมทั้ง D-81TM /L48 ลำกล้องเรียบ ซึ่งมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องเพื่อเพิ่มความทนทาน:

• รุ่นมาตรฐาน (2A46/2A46M) มีอายุการใช้งานประมาณ 800 EFC ซึ่งถือว่าเป็นรองมาตรฐานตะวันตกในยุคเดียวกัน
• รุ่นอัพเกรด (2A46M-4 / 2A46M-5) มีการใช้วัสดุศาสตร์ขั้นสูงและการชุบโครเมียมภายในที่ดีขึ้น ช่วยยืดอายุการใช้งานได้ถึง 1,200 EFC เมื่อยิงด้วยกระสุนมาตรฐาน

ปืนรถถัง 2A46M-4 และ 2A46M-5

 

จุดเปราะบางเมื่อใช้กระสุนพลังงานสูง หากเปลี่ยนมายิงกระสุนก้านยาว (Long-rod APFSDS) ที่มีแรงดันในห้องเผาไหม้สูงถึง 6,000 บาร์ อายุการใช้งานจะลดลงเหลือเพียง ~600 EFC เท่านั้น เนื่องจากความร้อนและแรงดันที่มหาศาลจะกัดเซาะช่วงคอของลำกล้องอย่างรวดเร็ว

ปัจจัยที่ทำให้ลำกล้อง "อายุสั้น"

1. ประเภทกระสุน กระสุนเจาะเกราะก้านยาวที่ต้องการความเร็วสูง จะใช้ดินขับที่เผาไหม้รุนแรงกว่ากระสุนระเบิด (HE)

2. แรงดันในห้องเครื่อง ปืนรุ่นใหม่ที่ต้องการพลังทำลายล้างสูง (เช่น 2A46M-5) จะมีแรงดันสูงถึง 6,000 บาร์ ซึ่งเร่งการสึกกร่อน

3. ตารางการยิง (Rate of Fire) การยิงต่อเนื่องทำให้ลำกล้องร้อนจัดจนโลหะขยายตัวและอ่อนตัวลง ทำให้การยิงแต่ละนัดหลังจากนั้นสร้างความเสียหายมากกว่าปกติ

สรุป

อายุการใช้งานของลำกล้องปืนรถถังคือการแลกเปลี่ยน(Trade-off) ระหว่าง อำนาจการยิง และ ความทนทาน

ปืนสมัยใหม่อาจมีอายุการใช้งานที่ดูเหมือนน้อยลงหากใช้กระสุนประสิทธิภาพสูง แต่แลกมาด้วยความสามารถในการทำลายเป้าหมายที่แม่นยำและรุนแรงขึ้นนั่นเอง

=============================

จากจุดนี้ไปจะเป็นการวิเคราะห์ลำกล้องปืนใหญ่ขนาด 125 มม.ลำกล้องเรียบของรถถัง VT-4

รถถัง VT-4 ของไทย

รถถัง VT-4 จากประเทศจีน ใช้ปืนใหญ่ลำกล้องเรียบขนาด 125 มม.รุ่น 2A46M-5 ซึ่งเป็นการยกระดับเทคโนโลยีจากพื้นฐานปืนตระกูลโซเวียต (2A46) โดยมุ่งเน้นการแก้ปัญหาเรื่องความทนทานและการรองรับกระสุนพลังงานสูง

นวัตกรรมเพื่อความทนทานใน VT-4

วัสดุศาสตร์ขั้นสูง ใช้เหล็กกล้าผสมนิกเกิล-โครเมียม-โมลิบดีนัม (PCrNi3MoV) ที่มีความบริสุทธิ์สูง ช่วยลดโอกาสเกิดรอยร้าวระดับไมโครจากความล้าของโลหะ

การเคลือบผิวภายใน มีการชุบโครเมียมแข็ง (Hard Chrome Plating) ที่มีคุณภาพสูงกว่าปืนยุคโซเวียต ช่วยป้องกันการกัดเซาะจากก๊าซร้อนและการเสียดสีได้ดียิ่งขึ้น

การรองรับแรงดันสูง ออกแบบมาให้รองรับแรงดันในห้องเครื่องได้ถึงระดับ 6,000 บาร์ เพื่อยิงกระสุนเจาะเกราะก้านยาวรุ่นใหม่ (เช่น DTC10-125)

ตัวแปรสำคัญของอายุการใช้งานในปืนรถถัง VT-4

1. ยิงกระสุนมาตรฐาน อายุใช้งานจะอยู่ที่ประมาณ 1,000 - 1,200 EFC

2. ยิงกระสุนเจาะเกราะประสิทธิภาพสูง (Long-rod) เมื่อต้องยิงกระสุนที่มีอำนาจทะลุทะลวงสูงสุด อายุลำกล้องอาจลดลงเหลือประมาณ 600 EFC เนื่องจากการสึกหรอสะสมจากแรงดันและอุณหภูมิที่สูงกว่าปกติ

กระสุนที่ใช้ในรถถัง VT-4 ของจีนที่ขายให้กับประเทศไทยนั้น

ส่วนใหญ่จะเป็นกระสุนขนาด 125 มม. ซึ่งเป็นขนาดมาตรฐานของปืนใหญ่รถถังหลักจีนรุ่นนี้ เช่น

• กระสุนเจาะเกราะแบบ APFSDS (Armor-Piercing Fin-Stabilized Discarding Sabot) ซึ่งเป็นกระสุนเจาะเกราะที่มีประสิทธิภาพสูง เหมาะสำหรับการยิงทำลายรถถังหรือเป้าหมายเกราะหนา
• กระสุนระเบิดแรงดันสูง HEAT (High-Explosive Anti-Tank) สำหรับทำลายเป้าหมายที่มีเกราะบางหรือสิ่งก่อสร้าง
• กระสุนระเบิดทั่วไป HE (High-Explosive) สำหรับเป้าหมายที่ไม่ใช่เกราะ

จากข้อมูลข้างต้น เมื่อนำมาปรับใช้การสถานการณ์การรบกับเขมร กระสุนปืนใหญ่รถถัง VT-4 ที่ใช้ยิงสนับสนุนการรบจึงน่าจะเป็น กระสุนระเบิดทั่วไป HE-FRAG (High-Explosive Fragmentation)

เพราะลักษณะและการใช้งาน: กระสุนนี้เหมาะสำหรับการโจมตีเป้าหมายที่ไม่มีเกราะ เช่น ทหารราบ หรือสิ่งก่อสร้างเบา โดยจะระเบิดและกระจายสะเก็ดโลหะเพื่อสร้างความเสียหายวงกว้าง
ความเหมาะสม: ใช้สำหรับสนับสนุนการรบในพื้นที่ที่มีทหารราบหรือเป้าหมายที่ไม่ใช่เกราะ
ข้อจำกัด: ไม่เหมาะสำหรับการทำลายรถถังหรือยานเกราะ

ดังนั้นไม่ว่าจะเป็นนวัตกรรมด้านต่างๆ ในการพัฒนาปืน รวมทั้งชนิดกระสุนที่ใช้ในการรบกับเขมร ค่า EFC ของปืนใหญ่รถถัง VT-4 ควรจะเป็น 1,000 - 1,200 EFC

บทความทั้งหมดนี้เพื่อเป็นข้อมูลสำหรับทุกๆ คนก่อนที่จะไปวิพากษ์เรื่องนี้ในสถานที่อื่นๆ อย่างสร้างสรรต่อไป